Het benutten van ambidexteriteit in de duurzaamheidstransitie van maakbedrijven

Wereldwijd is duurzaamheid de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden. Dat is nodig om binnen de milieugrenzen van de aarde te blijven. Dit brengt uitdagingen met zich mee voor bedrijven. Vooral maakbedrijven in de hightechindustrieën ervaren hierdoor meer regelgeving en druk van bijvoorbeeld klanten, leveranciers en overheden. In opdracht van de LCB-community Industrie onderzocht Rosalie Lips, masterstudent Strategic Management aan Tilburg University, hoe deze bedrijven aan duurzaamheidseisen kunnen vodoen, mee kunnen gaan in de duurzaamheidstransitie én tegelijkertijd winstgevend kunnen blijven.
 

Een effectieve aanpak is het toepassen van organisatorische ambidexteriteit; het vermogen om zowel bestaande processen te optimaliseren (exploitatie) als nieuwe oplossingen te ontwikkelen (exploratie). Er is veel onderzoek naar ambidexteriteit en naar duurzaamheid, maar weinig specifiek over de combinatie van de twee bij hightech maakbedrijven. Rosalie pakte het onderwerp beet om te onderzoeken hoe ambidexteriteit een duurzaamheidstransitie kan ondersteunen.
 

Ze interviewde medewerkers van middelgrote en grote maakbedrijven in de hightechindustrie, codeerde de transcripten en zette de informatie om in een data display. Ze merkte op dat alle geïnterviewde bedrijven vormen van sustainability exploitation lieten zien zoals CO2 reductie, procesoptimalisatie en afvalreductie. Sustainability exploration vond, door onder andere beperkte middelen, onzekerheid of afhankelijkheid van het klantontwerp, niet in alle bedrijven plaats.

De resultaten uit de interviews laten zien dat bedrijven waarbij beide vormen van ambidextrie aanwezig zijn, verder gevorderd zijn in hun duurzaamheidstransitie. Daarnaast blijkt de grootte van een bedrijf invloed te hebben op hoe sterk de externe druk om te verduurzamen wordt ervaren. Die externe druk leidt zelden op zichzelf tot verandering; pas wanneer interne factoren zoals leiderschap, organisatiecultuur en absorptievermogen ondersteunend zijn, wordt deze druk effectief in het aansturen van transformatie. Verder suggereren de bevindingen dat prestatiemeting een versterkende rol kan spelen in het ondersteunen van leiderschap en cultuur - mits deze met een bredere insteek wordt ingezet dan alleen voor rapportagedoeleinden

Aan bedrijven die voor deze keuzes staan, geeft Rosalie op basis van haar bevindingen enkele tips mee:

1. Zorg bewust voor ruimte en middelen voor zowel exploitatie (efficiëntieverbetering) als exploratie (vernieuwing).
2. Investeer in interne kracht: Ondersteunend leiderschap, een duurzame open bedrijfscultuur en voldoende leercapaciteit zijn onmisbaar.
3. Gebruik prestatiemeting strategisch: niet alleen voor rapportages, maar als hulpmiddel voor feedback, betere beslissingen en constante verbetering.

De uitkomsten van Rosalie’s onderzoek gaat LCB inzetten bij de community Industrie. En Rosalie? Zij kijkt positief terug op haar afstudeerstage bij LCB: ‘Dankzij het netwerk van LCB kon ik tijdens mijn afstudeeronderzoek hele relevante data verzamelen en heb ik echt een kijkje gekregen in hoe bedrijven in de praktijk omgaan met deze thema's.’