Medicijnverspilling trekt een grote wissel op de totale zorgkosten in Nederland. Volgens diverse berekeningen gaat het om 2 miljard euro. Op donderdag 17 november 2022 verenigden op initiatief van LCB Zorglogistiek zo’n 30 zorgprofessionals en belanghebbenden zich voor de derde keer in de werkgroep ‘Groene Farmacie Gaat Door’ om het probleem te definiëren en stappen te zetten in de richting van een duurzame toekomst.
De praktijk
De verspilling van medicatie is groot in de Nederlandse ziekenhuizen en intramurale zorginstellingen. Volgens onderzoek van Laura Heesakkers (stagiaire Zorgapotheek Bleiswijk/Best) en Max Menting (stagiaire Jeroen Bosch Ziekenhuis) komt veel van de uitgegeven medicatie ongebruikt retour. Dit wordt onder andere veroorzaakt door bestaande wet- en regelgeving merken zij op, maar het tegengeluid vanuit zorgpersoneel wordt steeds luider. Vele lokale- en regionale initiatieven rondom heruitgifte en doorgebruik van thuismedicatie worden gestart, al dan niet gewenst door de toezichthouders.
Beleid organiseren
Marja Bogaards (GroenErwt Transfarmacie) presenteerde aan de hand van de X-curve (Loorbach et al 2017) de huidige situatie van het transitieperspectief ‘van onnodig afval’ naar ‘duurzaam gebruik’. "Daarvoor moeten wij met eenduidige meetmethoden de aard en de omvang van de spillage in kaart brengen, sturen op trends in spillage, streven naar duurzaam en doelmatig gebruik en sturen op voorkomende trends", zegt Marja Bogaards.
Jeanne Heijnen (ministerie van VWS) ging in op de verschillen tussen de Green Deal Duurzame Zorg 2.0, die in november afliep, en de nieuwe Green Deal Duurzame Zorg 3.0 (GDDZ3.0) die op 4 november opgeleverd is door de zorgsector. In de GDDZ 3.0 zijn vijf thema’s gedefinieerd om samen te werken aan duurzame zorg. Deze zijn: bevorderen van gezondheid; bewustwording en kennis; verminderen van CO2-emissie van gebouwen, energie en vervoer; circulair en spaarzaam met grondstoffen en materialen werken; en verminderen van de milieubelasting door (gebruik van) medicatie. Jeanne Heijnen: “Wij zijn erg blij dat de Green Deal door minister Kuipers van VWS en drie van zijn collega’s is ondertekend. Na één maand waren er al 150 ondertekenaars uit het hele veld. Een mooie opbrengst en veelbelovend voor de komende jaren!’’
Van boven af
De werkgroep ‘Groene Farmacie Gaat Door’ meent dat een brede aanpak van de problematiek nodig is. Te vaak wordt alleen gekeken naar de prijs van medicatie, maar ook een geretourneerd goedkoop medicijn geeft economische verspilling: de productie-, transport- en handlingskosten en CO2-uitstoot zijn vaak vele malen hoger dan de prijs van het weggegooide medicijn. Ook werkprocedures binnen de zorginstellingen zijn een punt van aandacht: overdracht, voorraadsystemen, administratie en thuismedicatie zorgen vaak voor onnodige verspilling van tijd van werknemers. Door tijd en geld vrij te maken kunnen de juiste procedures opgestart worden.
Recycling
Frank Geelen (ReNewi) schetst het speelveld vanuit wet- en regelgeving, de zorgsector en de rol van ReNewi hierin. Dit afgezet tegen de huidige ontwikkelingen t.a.v. recycling van incontinentie materiaal, OK-afval en verwerking van medicijnen. Een punt waar minder vaak bij stil wordt gestaan, is het aankomende grondstoftekort in Europa. Recycling en hergebruik is daarom noodzakelijk. ReNewi heeft hiervoor een programma ontwikkeld rondom incontinentiematerialen en operatieafval. Geretourneerde medicatie wordt verbrand in speciaal ontwikkelde ovens. "Recycling is na verbranding niet mogelijk." zegt Frank Geelen van ReNewi. "Preventie is de belangrijkste stap naar 0% medicatieafval".
Overwegingen
Verspilling van geneesmiddelen in intramurale instellingen is complex en breed, blijkt wel uit de diverse presentaties die gehouden zijn vanuit de verschillende invalshoeken. Een top-10 definiëren van de meest kansrijke acties, zou een goede stap zijn om gezamenlijk te zetten, meent de werkgroep. In maart 2023 komt de werkgroep wederom bijeen om definitieve vervolgstappen te omschrijven. Hierbij willen zij nadrukkelijk aanhaken op de relevante onderdelen van Green Deal Duurzame Zorg 3.0.
Deelnemers werkgroep Groene Farmacie 17 november: Universitair Medisch Centrum Utrecht, Jeroen Bosch Ziekenhuis, GroenErwt Transfarmacie, Erasmus Medisch Centrum, Amphia Ziekenhuis, Tjongerschans Ziekenhuis, ONVZ-verzekeraar, CZ-zorgverzekering , ReNewi, Zorgapotheek, Ministerie van VWS, Milieuplatform Zorgsector, Isala Ziekenhuis, Zorgboog, Remediz, gemeente Breda, Brabants Kernteam Medicijnresten uit Water en (studenten van) Logistics Community Brabant.
